Rozrusznik to model działania, ale też miejsce, do którego zapraszamy osoby by nabywały umiejętności społeczne, ale przede wszystkim rozwijały swoje zainteresowania, w którym z jednej strony mogą ciekawie spędzać wolny czas, a z drugiej rozwijać i nabywać umiejętności według indywidualnych potrzeb.
Pierwsze zajęcia programu Rozrusznik były realizowane w ramach testowania innowacji społecznych TrunsferHub w 2022 r.

Skąd pomysł na

rozrusznik?

Raport NIK z 2020 r. („Działania wspierające i aktywizujące osoby bezdomne”, 2020) pokazuje, że pomoc nadal koncentruje się na zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Co więcej, w większości przypadków nie przeprowadza się analizy prowadzonych działań pod kątem ich skuteczności. Nie ma określonych metod i wskaźników, które mogłyby to zmierzyć, nie ma też obowiązku gromadzenia takich danych. Niemniej jednak zarówno zmiany w ustawie kładące nacisk na działania wzmacniające aktywność społecznej, programy ministerialne Program wspierający rozwiązywanie problemu bezdomności oraz Pokonać bezdomność, jak i analiza przeprowadzona przez NIK, pokazują potrzebę i kluczowe znaczenie zindywidualizowanego wsparcia. Dlatego też na tym skoncentrowaliśmy się w realizacji projektu na rzecz osób w kryzysie bezdomności, objętych metodą housing first. Zauważyliśmy, ze przejście od wsparcia w mieszkaniu od razu do aktywizacji zawodowej nie działa. Dlatego uznaliśmy, ze struktura powinna wyglądać następująco:
Rozrusznik proponuje rozwiązania, które wzmacniają działanie metody housing first, wpisuje się w jej założenia, proponując dodatkowe wsparcie .

Na czym polega

rozrusznik?

Rozrusznik to model działania, ale też miejsce, do którego zapraszamy osoby by nabywały umiejętności społeczne, ale przede wszystkim rozwijały swoje zainteresowania, w którym z jednej strony mogą ciekawie spędzać wolny czas, a z drugiej rozwijać i nabywać umiejętności według indywidualnych potrzeb.
Rozrusznik ma dwa główne cele:

po pierwsze:

tworzyć warunki
dla reintegracji społecznej

(może być formą spędzania wolnego czasu, rozwijaniem zainteresowań, działać jak grupa wsparcia)

po drugie:

być etapem przejściowym w drodze do aktywizacji zawodowej

(to przede wszystkim dla osób z doświadczeniem wieloletniej bezdomności)
Tworzymy przestrzeń, w której osoba może przebywać, spotykać się, nawet tylko siedzieć, nie musi brać udziału w zajęciach, sama zdecyduje co chce robić, nawet jeśli chce się tylko przyglądać. Chcemy sprawić:

Tematyka

zajęć

Zajęcia manualne (hobby, terapeutyczne, nauka nowych umiejętności)

– czyli terapia przez sztukę. Działania artystyczne są sposobem na wyrażenie siebie, a osoby z problemami natury emocjonalnej, psychologicznej, często dopiero przez sztukę są w stanie się otworzyć. Jest to bezcenne, bo czasami tylko wtedy terapeuta/ka może im pomóc. Należy podkreślić, że w arteterapii nie trzeba mieć żadnych uzdolnień w kierunku określonej dziedziny sztuki, to nie ma znaczenia. Działanie terapeutyczne ma sam proces twórczy.

Podstawowe funkcje arteterapii:

  • korekcyjna – odzyskanie równowagi psychicznej, rozładowanie frustracji, zmniejszenie lub unicestwienie lęków, wyleczenie depresji, ułatwienie komunikacji z innymi ludźmi, budowanie pozytywnego nastawienia do świata, zmniejszenie poziomu agresji, podniesienie samooceny, itp.;
  • edukacyjna – wzbogacenie życia wewnętrznego, zdobycie nowych umiejętności, poszerzenie wiedzy;
  • rekreacyjna – zajęcia z arteterapii są sposobem na spędzenie wolnego czasu, formą relaksu.

W ramach arteterapii stosowane są różne techniki artystyczne – ceramika, decoupage, transfery, zdobienie z szablonami, struktury na ścianach, malowanie, tworzenie zegarów, szafek na klucze, ozdób świątecznych, robienie projektów graficznych, kompozycji i dobór kolorów, zdobienie mebli i in. Warto wymyślać nowe formy zajęć i wprowadzać nowe techniki, żeby uczestnicy i uczestniczki mogli poznać ich jak najwięcej. W ten sposób identyfikują i rozwijają swoje umiejętności, mogą określić potrzeby dalszego kształcenia lub rozwijać je jako hobby.

Na każdych zajęciach pokazywane są nowe techniki, ale na prośbę uczestników i uczestniczek wracamy do niektórych technik, kończymy prace rozpoczęte na poprzednich zajęciach lub stosujemy te same techniki do zdobienia różnych przedmiotów. Ważne, żeby dopytywać o potrzeby. W momencie kiedy mają dużo prac rozpoczętych wybierają nad czym chcą pracować. Powstało takie miejsce, gdzie każdy przychodzi i zabiera się za to nad czym wcześniej pracował, każdy robi co innego, tylko gdy wprowadzane są nowe techniki, wtedy wszyscy robią to samo.

Nie ma obowiązku przychodzenia na wszystkie zajęcia, każde mogą być odrębną całością, ale nawet gdy ktoś przyjdzie po dwóch tygodniach i chce kończyć pracę z ostatnich zajęć, na których był, to może to robić.

Najważniejsze jest, że wszyscy siedzą przy jednym stole, rozmawiają ze sobą, opowiadają o sobie, poznają się. W zajęciach uczestniczą nie tylko osoby uczestniczące w programie housing first, ale również osoby z zespołu. Dla wszystkich te zajęcia mają charakter relaksacyjny i terapeutyczny. Są bardzo wyciszające. Uczą też współpracy, osoby nawzajem pomagają i podpowiadają sobie jak co robić. Czasem jedna z osób pomaga wszystkim w czymś co jej wychodzi najlepiej. Niektóre utwory wymagają zaangażowania grupy, jak np. tworzenie strukturalnych mandali na ścianie.

– wiele z osób, które mają doświadczenie kryzysu bezdomności nie umie/nie ma zwyczaju przygotowywać sobie posiłków. Często odżywiają się w sposób, w jaki odżywiali się na ulicy – niezdrowo, byle co, jak np. zupki chińskie.

Dlatego propozycja zajęć z gotowania powinna dotyczyć prostych, zdrowych, tanich posiłków, z pokazaniem tak wydawałoby się prostych czynności jak zrobienie jajecznicy włącznie (wiemy, że niektóre osoby nie umieją nawet tego).

Program zajęć konstruowany jest na bieżąco, wynika z obserwacji i informacji od osób uczestniczących, które czasem potrzebują bardzo podstawowych informacji (nt. narzędzi, przypraw, czynności jak oddzielanie żółtka i in.). Zakładając przygotowanie jakichś potrwa, należy zawsze wziąć pod uwagę, że nie wszystkie elementy jej przygotowania mogą być jasne. Kluczowe jest nauczenie korzystania z przepisów kulinarnych – warto przez kilka przejść wspólnie i wytłumaczyć co oznaczają poszczególne nazwy produktów, czy koniecznych czynności. Można zaopatrzyć osoby uczestniczące w wydruki konkretnych przepisów lub nawet książkę kucharską, kiedy już będą wiedzieć jak korzystać z instrukcji.

Ważnym aspektem tych zajęć jest współpraca, osoby dzielą się wiedzą i umiejętnościami, jest dużo współpracy. Opowiadają o swoich gustach i preferencjach. Przygotowują posiłki, które zabierają sobie do domu. W miarę nabywania umiejętności, można namawiać osoby do gotowania większych ilości, pakowania w słoiki i np. umieszczania w jadłodzielniach.

Zdobywanie kwalifikacji

– w ramach testowania Rozrusznika największym zainteresowaniem cieszyły się zajęcia z języka angielskiego i zajęcia prowadzone były na poziomie podstawowym i zaawansowanym.

Warto żeby osoby prowadzące nie znały się tylko na swoim przedmiocie, ale pracowały wcześniej z podobnymi grupami albo charakteryzowały się otwartością, dobrą komunikacją w grupie, nie koncentrowały się tylko na przekazywaniu wiedzy, ale również na tym co się dzieje w grupie.

– zdobycie umiejętności posługiwania się komputerem, poruszanie się w internecie, korzystanie z social mediów, bankowość internetowa, wyszukiwanie informacji, ale również obsługa smartfona i jakie daje możliwości. Program zajęć komputerowych zaczyna kształtować się od pierwszych zajęć, trudno tu coś założyć , ponieważ uczestnicy są na bardzo zróżnicowanych poziomach, mają też wyrywkową wiedzę. Na początku jest to skakanie z tematu na temat, z czasem część osób jest w stanie w miarę dokładnie określić swoje potrzeby i skupić się na konkretnych zagadnieniach. Z czasem można skoncentrować się na nauce programów, które pomogą w znalezieniu zatrudnienia, jeśli uczestnik/czka wyrazi taką potrzebę.

Zajęcia ruchowe

– WenDo jest jedyną w Polsce metodą samoobrony i asertywności opracowaną przez kobiety i dla kobiet, która łączy metody samoobrony fizycznej i psychicznej. Umiejętności zdobyte na WenDo są przydatne zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Te zajęcia szczególnie przewidziane są dla kobiet z doświadczeniem przemocy.

– to trening ciała i duszy, poprawia samopoczucie i samodyscyplinę. Te zajęcia planowane są dla kobiet i mężczyzn.

W przypadku osób z doświadczeniem bezdomności zajęcia ruchowe wymagają dłużej zachęty. Mogą być proponowane, gdy już osoby przychodzą na inne zajęcia i oswajają się z miejscem i programem. Niemniej jednak są to zajęcia, na które jest zawsze sporo zgłoszeń.

Celem długofalowym jest aktywizacja i reintegracja społeczno-zawodowa, przygotowanie do bycia pełnoprawnymi  obywatelami i obywatelkami, świadomymi swoich praw i obowiązków oraz uczestniczącymi aktywnie w życiu społecznym, kulturalnym i na rynku pracy.